Hành vi tự huỷ hoại (self-harm): Tại sao con bạn làm vậy và cha mẹ phải làm gì? | Safe and Sound

Hành vi tự huỷ hoại (self-harm), cụ thể là việc con tự gây tổn thương cho bản thân, là một vấn đề đáng lo ngại mà nhiều cha mẹ đang phải đối mặt. Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, đây là một dạng hành vi phản ánh sự khó khăn và đau khổ tinh thần trong tâm lý của trẻ, và có thể xuất hiện ở những độ tuổi từ thiếu niên đến tuổi trưởng thành. Để giúp con vượt qua và ngăn ngừa hành vi tự huỷ hoại, cha mẹ cần hiểu nguyên nhân và thực hiện các biện pháp hỗ trợ phù hợp.

Ngô Thị Sáng | Thạc sĩ Giáo dục học – Viện tâm lý và sức khoẻ tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khoẻ Cộng đồng và Phát triển

1. Hành vi tự huỷ hoại (self-harm) là gì?

Ảnh 1: Hành vi tự huỷ hoại (self-harm) là gì?

Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý cho biết, hành vi tự huỷ hoại bản thân (self-harm) là hành vi mà một người tự gây tổn thương hoặc làm tổn hại đến cơ thể của mình một cách cố ý. Đây thường là một cách để giải tỏa cảm xúc tiêu cực, căng thẳng, lo lắng hoặc trầm cảm mà người đó không biết cách thể hiện hay xử lý một cách lành mạnh. Hành vi tự huỷ hoại bản thân không phải là một cách giải quyết vấn đề, mà thường chỉ mang lại tạm thời sự giảm nhẹ cảm giác đau khổ tinh thần.

Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, một số hành vi tự huỷ hoại bản thân phổ biến ở thanh thiếu niên bao gồm:

- Cắt, tạo vết thương trên cơ thể: Thanh thiếu niên sử dụng dao, kéo hoặc các vật sắc khác để cắt, tạo vết thương lên da, thường ở tay, cổ, chân hoặc lưng

- Đốt da: Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý cho biết 1 số thanh thiếu niên dùng lửa, điện hoặc các dụng cụ khác để đốt cháy da, gây tổn thương.

- Làm gãy xương: Cố tình gây chấn thương bằng cách làm sử dụng các vật cứng đập vào cơ thể làm gãy xương

- Tự cắn: Sử dụng răng để cắn, tạo vết thương lên da.

- Tự hại qua chất gây nghiện: Lạm dụng các chất gây nghiện như rượu, ma túy, thuốc lá vượt quá mức bình thường để tự làm mình tổn thương.

Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý cảnh báo, hành vi tự huỷ hoại bản thân thường là dấu hiệu của sự khó khăn trong tâm lý và cần được xem như một vấn đề nghiêm trọng. Nếu con của bạn đang trải qua tình trạng tự huỷ hoại bản thân (self-harm), hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm lý để có những phương pháp giúp hỗ trợ và giải quyết vấn đề này một cách lành mạnh và hiệu quả.

Nếu bạn rơi vào tình trạng này cần sự hỗ trợ đặc biệt từ các chuyên gia tâm lý để quản lý và giảm thiểu các ảnh hưởng. Quá trình chăm sóc thường bắt đầu bằng một cuộc đánh giá cụ thể để xác định mức độ tổn thương mà người bệnh đang trải qua. Dựa trên đánh giá, chuyên gia tâm lý của Safe and Sound sẽ phát triển một kế hoạch điều trị riêng biệt, tùy thuộc vào nhu cầu và tình trạng cụ thể của từng người. Lộ trình của Safe and Sound bao gồm:

 

2. Điều gì khiến con bạn tự huỷ hoại bản thân (self-harm)?

Ảnh 2: Cô đơn và cô lập là 1 trong các lí do trẻ tự huỷ hoại bản thân

Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, dưới đây là một số nguyên nhân có thể khiến con bạn tự huỷ hoại bản thân (self-harm):

- Khó khăn trong quản lý cảm xúc: Trẻ vị thành niên có thể gặp khó khăn trong việc xử lý, hiểu và thể hiện cảm xúc một cách lành mạnh. Họ có thể cảm thấy áp lực, căng thẳng, lo lắng hoặc trầm cảm mà không biết cách giải tỏa.

- Cảm giác cô đơn và cô lập: Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý cho biết, cảm giác không có ai hiểu và không có sự hỗ trợ từ xã hội hoặc gia đình có thể là một yếu tố thúc đẩy hành vi tự huỷ hoại (self-harm).

- Căng thẳng từ áp lực học tập và đời sống xã hội: Áp lực quá mức từ việc học tập, các mối quan hệ xã hội, hoặc các vấn đề gia đình có thể làm cho trẻ vị thành niên cảm thấy tràn đầy căng thẳng và không biết cách giải tỏa.

- Sự thiếu thông tin về cách xử lý cảm xúc: Trẻ vị thành niên có thể không biết cách tìm hiểu, chia sẻ và xử lý cảm xúc tiêu cực, dẫn đến việc tự huỷ hoại bản thân (self-harm) là một cách để giải tỏa.

- Bị bắt nạt hoặc đối mặt với xúc phạm xã hội: Theo các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý, những trải nghiệm tiêu cực trong việc giao tiếp xã hội như bị bắt nạt, xúc phạm hoặc cô lập có thể dẫn đến hành vi tự huỷ hoại bản thân (self-harm).

- Bị ảnh hưởng bởi người khác có hành vi tự huỷ hoại: Nhìn thấy người khác có hành vi tự huỷ hoại có thể ảnh hưởng đến trẻ vị thành niên và khiến họ bắt chước.

- Các vấn đề tâm lý nền: Trẻ vị thành niên có thể đang trải qua các vấn đề tâm lý nền như trầm cảm, rối loạn cảm xúc, lo âu…

3. Cha mẹ phải làm gì khi con có hành vi tự huỷ hoại bản thân (self-harm)

Ảnh 3: Cho con gặp ngay chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý nếu nghi ngờ tự tử

Các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý cho biết, thanh thiếu niên tự làm hại bản thân có xu hướng tâm sự với bạn bè chứ không phải cha mẹ hoặc người lớn khác. Nhưng cha mẹ có thể phá vỡ bí mật và đưa ra sự hỗ trợ bằng cách tiếp cận bình tĩnh, kiên định.

Khuyến khích con bạn nói chuyện với bạn về những gì họ đang trải qua, biết rằng bạn là người lắng nghe và sẽ không phán xét hết mức có thể. Nhưng khi cái chết có thể xảy ra, hãy yêu cầu bạn bè và gia đình không giữ bí mật đó và cố gắng can thiệp để giữ an toàn cho con.

Tìm kiếm các nguồn lực thích hợp có thể giúp:

- Đưa con bạn đến bác sĩ chăm sóc chính, người này có thể giới thiệu đến chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý để đánh giá.

- Hỏi các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý về các lựa chọn chăm sóc sức khỏe từ xa hoặc tại địa phương cho liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) hoặc liệu pháp hành vi biện chứng (DBT). Cả hai cách tiếp cận đều có thể giúp thanh thiếu niên học các chiến lược lành mạnh hơn để đối phó với cảm xúc đau khổ.

Nếu hành vi tự huỷ hoại bản thân (self-harm) của con bạn có vẻ nghiêm trọng hoặc bạn lo lắng về khả năng tự tử , hãy cho con gặp ngay chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý. 

Để giúp khách hàng, các chuyên gia của Safe and Sound luôn đồng hành với bạn, giúp bạn:

- Một bộ não tràn đầy suy nghĩ tích cực nhờ loại bỏ được những suy tư không quan trọng hoặc sai lệch.

- Một tinh thần sảng khoái, hết lo âu để bạn có thể tận hưởng những điều tốt đẹp mà cuộc sống ban tặng.

- Một tâm thế tự tin, vững vàng để đưa ra những quyết định nhanh hơn, đúng đắn hơn trong công việc, từ đó gia tăng sức mạnh về tài chính, sự nghiệp và cả sự tự hào.

Dưới đây là một số cách các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm lý gợi ý để các cặp đôi cân bằng giữa hôn nhân và nhu cầu của cá nhân:

- Tôn trọng nhu cầu của nhau: Vợ/chồng cần tôn trọng nhu cầu của nhau, kể cả những nhu cầu mà mình không đồng ý.

- Tìm cách giải quyết vấn đề: Nếu có những vấn đề trong hôn nhân, vợ/chồng cần tìm cách giải quyết một cách hợp lý và kịp thời, tránh để tình trạng kéo dài.

- Tìm kiếm sự hỗ trợ: Nếu cần thiết, vợ/chồng có thể tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tư vấn hôn nhân, chuyên gia tâm lý hay bác sĩ tâm lý.

4. Đội ngũ chuyên gia Safe and Sound có thể giúp đỡ gì cho bạn?

Chúng tôi biết rằng trị liệu tâm lý đôi khi là một bước khó khăn và cố gắng tìm một chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần mới phù hợp với nhu cầu cá nhân và tính cách của bạn có thể là một nhiệm vụ khó khăn và không dễ dàng.

Chúng tôi tin rằng sự kết hợp giữa chuyên gia tâm lý và bác sỹ tâm thần sẽ đem lại hỗ trợ tốt nhất cho bạn. Đội ngũ chuyên gia của Safe and Sound đáp ứng khắt khe các tiêu chuẩn, giúp bạn giải quyết đa dạng các vấn đề tâm lý bao gồm: Trầm cảm sau sinh, lo âu, rối loạn phân liệt cảm xúc, các vấn đề về giấc ngủ, rối loạn cảm xúc, các mối quan hệ, chấn thương tinh thần,…

- Bề dày kinh nghiệm hành nghề với đa dạng vấn đề tâm lý

- Kỹ năng đánh giá, tham vấn và xây dựng kế hoạch hỗ trợ hiệu quả

- Kết hợp linh hoạt các kỹ thuật, phương pháp để hỗ trợ hiệu quả và duy trì kết quả bền vững

Bên cạnh đó, Safe and Sound sẽ:

- KHÔNG coi bạn là bệnh nhân: Ngược lại, chúng tôi coi bạn là một người can đảm đang chống chọi với cả một bầu trời u tối đang chực chờ sụp xuống. Chuyên gia của SnS có thể góp thêm với bạn một đôi tay trong nỗ lực này.

- KHÔNG dạy đời bạn: Chúng tôi sẽ cùng bạn nâng dậy nguồn năng lượng tích cực mà lâu nay đã bị quá nhiều áp lực và khổ đau đè sát đất.

- KHÔNG lạm dụng thuốc và hoá dược: Ngược lại, chúng tôi sẽ cùng bạn tìm đến những giải pháp hiệu quả và tự nhiên.